آیت‌الله ‌اردبیلی درگذشت

دنیای اقتصاد: آیت‌الله سید عبدالکریم ‌اردبیلی که در پی عارضه قلبی در بیمارستان بستری شده بود، دیروز در سن 91 سالگی دار فانی را وداع گفت؛ مرجعی که تا آخرین روزهای حیاتش، بسیاری از چهره‌های شاخص از هر دو جریان اصولگرا یا اصلاح‌طلب با او مراوده داشتند و در زمان حضورش در بیمارستان از او عیادت کردند. از این رو می‌توان او را در زمره چهرهای قابل احترام برای جریان‌های مختلف ی نامید. آیت‌الله اردبیلی که از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ یعنی پس از شهادت آیت‌الله بهشتی، رئیس دیوان عالی کشور و عالی‌ترین مقام قضایی ایران بود، در سال 1304 در اردبیل متولد شد. عبدالکریم اردبیلی پیش از انقلاب اسلامی ایران به اداره و سرپرستی ت اردبیل، عضویت هیات‌مدیره مجله مکتب اسلام»، تدریس و تالیف مشغول بود. از مهم‌ترین مشاغل و مسوولیت‌های او پس از انقلاب اسلامی می‌توان به عضویت در شورای انقلاب، عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، عضویت در هیات سه نفره رسیدگی به اختلاف بنی‌صدر و دیگران، نمایندگی دوره اول مجلس خبرگان رهبری، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور، عضو شورای‌عالی قضایی و عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی و مسوولیت اجرای فرمان شش ماده‌ای امام خمینی(ره) اشاره کرد.

زندگینامه

او تحصیلات خود را در شش سالگى با ورود به مکتب خانه آغاز کرد و با فراگیرى دروس عربى در سال 13 هجری شمسی، یک سال بعد به قصد ادامه تحصیل در دروس حوزوى، وارد مدرسه علمیه ملاابراهیم در شهرستان اردبیل شد. آیت‌الله موسوى اردبیلى سه سال پس از آن یعنی در سال 1322 به شهر قم مهاجرت کرد و به فیضیه رفت. ایشان حدود سه سال در قم مقیم شد و پس از آن به نجف اشرف مهاجرت کرد. در آن تاریخ از نظر ى جو عراق به تدریج ناآرام و متشنج مى‏‌شد. اوضاع نابسامان عراق و نگرانى ناشى از بیمارى پدر موجب شد او بر خلاف میل باطنى، ناچار به ترک عراق و عزیمت به ایران شود. آیت‌الله ‏ موسوى اردبیلى در سال 1327 وارد قم شده و بار دیگر در مدرسه فیضیه اقامت گزید. او که در میانه سال‌های 28 تا 47 برای زندگی به اردبیل بازگشته بود، در سال 47 وارد تهران شد و پس از چند روزى، مقدمات لازم جهت اقامه نماز جماعت توسط وی در مسجد امیرالمومنین‏ علیه‌السلام واقع در خیابان نصرت فراهم شد. او پس از اقامت در تهران، گذشته از اقامه نماز جماعت، حلقه بحث فلسفى را نیز با برخى از دوستان همفکر خویش تشکیل داد و پس از چند صباحى با همکارى و همفکرى بعضى از دوستان دیگر مانند شهید آیت‌الله بهشتى، شهید آیت‌الله مطهرى، شهید مفتح و برخى دیگر، تحقیق در علوم قرآن را به‌صورتى جدى آغاز کرد. با توجه به تفکرات الحادى که در آن زمان در ایران شایع و رایج بود، ضرورت تاسیس مرکزى جهت برگزارى جلسات سخنرانى، کلاس‌هاى تبیین و بررسى معارف دینى و مسائل عقیدتى و فرهنگى، روز به روز بیشتر احساس مى‏‌شد به همین منظور، مسجد و کانون توحید توسط وی در خیابان پرچم احداث شد که کلاس‌هاى متعددى توسط سخنرانان و متفکران مذهبى ایران در آنجا برگزار شد. او همچنین مدارس راهنمایى و دبیرستان مفید را نیز در تهران احداث کرد که هنوز هم تمام این مراکز در فعالیت هستند.

در تشریح مبارزات ی آیت‌الله اردبیلی می‌توان به یكى از موارد درگیرى علنى او با رژیم پهلوی، همزمان با جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل اشاره کرد؛ سخنرانی‌های ضداسرائیلی آیت‌الله اردبیلی، باعث تلاش رژیم برای دستگیری وی شد، اما با هشدار ون اردبیل نسبت به عواقب این دستگیری، ساواک از این اقدام صرف‌نظر کرد. سخنرانی علیه کاپیتولاسیون و نیز پاسخ به شبهات بهائیت از دیگر فعالیت‌های اردبیلی بود. آیت‌الله موسوى اردبیلى که یکى از نزدیکان حضرت امام و از ارکان انقلاب اسلامى محسوب مى‏‌شد، در تمامى صحنه‏‌هاى ى در قبل از انقلاب و در دهه نخست انقلاب نقش اساسى ایفا کرد.

با پیروزی انقلاب اسلامی، اردبیلی در جمع شورای انقلاب قرار گرفت. شورایی که عملا در کنار دولت بازرگان، اداره کشور را برعهده داشت. او از جمله هشت این شورا بود. هفت عضو دیگر این شورا چهره‌های برجسته‌ای چون حضرت آیت‌الله ‌ای،‌ هاشمی رفسنجانی، طالقانی، بهشتی، مطهری، باهنر و مهدوی‌کنی بودند. او همچنین همراه با حضرت آیت‌الله ‌ای، بهشتی، ‌هاشمی رفسنجانی و باهنر عضو هیات پنج‌نفره موسسان حزب جمهوری اسلامی شد. فعالیت‌های حزبی او البته پس از ورود به دستگاه قضا متوقف شد. در دهه 1360 آیت‌الله اردبیلی بر تدوین قوانین كیفرى، جزایى و حقوقى دادگسترى و انطباق آنها با موازین شرع و فقه اسلامى و نیز موضوع اقتصاد اسلامی متمرکز شد که مبنایی برای قانونگذاری بود.

وداع با ت

اردبیلی اما پس از رحلت رهبر کبیر انقلاب با سمت‌های حکومتی وداع کرد. او تنها سه ماه پس از رحلت امام خمینی (ره)، به قم بازگشت و علاوه‌بر تدریس، دانشگاه مفید را تاسیس کرد. او در سال‌های بعد نقش‌هایی را حسب شرایط کشور عهده‌دار شد. مثلا در سال 76 حامی نامزدی شد که مورد حمایت تشکل‌های راست‌گرا نبود. همچنین اردبیلی را می‌توان به‌عنوان یکی از منتقدان محمود ‌نژاد به شمار آورد. او از جمله کسانی بود که در سال 1392 هاشمی رفسنجانی را ترغیب به حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری کرد و پس از پیروزی در آن انتخابات، درباره ردصلاحیت هاشمی رفسنجانی گفت که این ردصلاحیت مردم را عصبانی کرد و باعث شد مردم به رأی دهند. اردبیلی پس از روی کار آمدن همواره از حامیان دولت او بود به‌ویژه آنکه ت خارجی دولت او را می‌ستود.

پیام تسلیت رئیس‌جمهوری

در پی خبر درگذشت آیت‌الله اردبیلی، رئیس‌جمهوری در پیامی ارتحال مرجع گرانقدر عالم تشیع، عابد مجاهد و فقیه فرزانه، عالم عامل و معلّم پرنفوذ نسل‌های حوزه و دانشگاه، حضرت آیت‌الله حاج سیدعبدالکریم ‌اردبیلی را فقدانی بزرگ برای همه پویندگان راه علم و عمل و فقاهت و ولایت دانست و از درگاه خداوند متعال برای ایشان، علوّ درجات و تنعّم در جوار ائمه معصومین علیهم‌السلام و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسألت کرد. رئیس‌جمهوری همچنین در این پیام پنج‌شنبه و جمعه را عزای عمومی در کشور اعلام کرد. از سوی دیگر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌الله صانعی، آیت‌الله احمد جنتی رئیس مجلس خبرگان رهبری، آیت‌الله هاشمی شاهرودی نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری، سید حسن خمینی یادگار امام، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری، محمدجواد ظریف وزیر خارجه، محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید مجلس و سردار حسین دهقان وزیر دفاع درگذشت آیت‌الله اردبیلی را تسلیت گفتند.